Dennis Bergkamp: “Bóng đá quan trọng nhất là không gian”

Thời còn thi đấu, châm ngôn của tôi luôn là: Luyện tập làm nên sự hoàn hảo. Giờ trong vai trò huấn luyện viên cũng vậy, nhưng tôi sẽ không đi tìm một Dennis Bergkamp mới. Tôi muốn giúp cầu thủ tiến bộ hơn và đó hoàn toàn không phải thử thách quá sức.

Ý tôi là tôi đã từng là một cầu thủ có khả năng tự giải quyết vấn đề – tôi không thực sự cần một người quản lý hay huấn luyện viên để giải quyết vấn đề của bản thân. Tôi tự làm việc đó nhưng sẽ luôn giữ sự chuyên nghiệp cần thiết. Tôi luôn tôn trọng triết lý làm việc và hệ thống của các huấn luyện viên vì vậy không ai trong số các huấn luyện viên đã trải qua yêu cầu tôi thay đổi cách chơi bóng hoặc cách huấn luyện.

Tất nhiên, bởi vì triết lý của một số huấn luyện như Johan Cruyff hay Arsene Wenger cũng trùng lặp với triết lý của tôi, cho nên mọi thứ đã hoạt động một cách hiệu quả. Nhưng khi tôi làm việc với những cầu thủ trẻ về sau, tôi luôn thích thử thách họ – ví dụ như khi khiến ai đó cảm thấy bối rối về chiến thuật hay kỹ thuật, không biết phải làm gì cho đúng. Tôi nghĩ tôi có thể giúp đỡ họ.

Tôi không làm công việc huấn luyện toàn thời gian kể từ khi rời Ajax hồi năm 2017, và tôi cũng không vội tìm kiếm một công việc lúc này. Nhưng qua mỗi ngày, tôi lại nghĩ nhiều hơn đến việc trở lại sân tập một lần nữa, đó là điều tôi muốn làm nhất.

Nhưng dù làm gì, tôi cũng không muốn trở thành huấn luyện viên trưởng. Đó không phải tham vọng của tôi vì tôi đã quen với sự tự do. Tôi thích dành thời gian cho gia đình và có một cuộc sống không vướng bận bóng đá. Tôi không nghĩ có một nhà quản lý bóng đá tận tâm nào lại đôi khi nổi hứng muốn chơi golf.

Tuy nhiên, nghiêm túc mà nói, tôi biết một số câu lạc bộ thuê hẳn chuyên gia để huấn luyện cho tiền đạo, giống như những huấn luyện viên thủ môn kiểu cổ điển, những người đến sân tập hai đến ba lần mỗi tuần và rời đi ngay sau khi buổi tập kết thúc. Nếu cầu thủ chơi tệ, tôi muốn trao đổi với họ về trận đấu, cho dù về vấn đề chiến thuật hay cá nhân.

Điều tôi nghĩ đến là một vai trò thích hợp với tôi như ở Ajax, có phần giống như vai trò thời còn thi đấu – hoạt động giữa các tuyến. Tôi không thực sự đá tiền đạo hay tiền vệ, chỗ tôi là ở giữa bọn họ. Tôi nhìn nhận bản thân trong tư cách huấn luyện viên cũng y hệt. Tôi thích tham gia các bài tập với đội một nhưng tôi nghĩ khả năng mạnh nhất của nằm ở việc đưa cầu thủ trẻ tiến lên.

Đôi khi đội trẻ và đội một như hai ốc đảo biệt lập cho nên tôi muốn trở thành cầu nối giữa hai đội, nhưng việc đó phải thực sự mang lại hiệu quả thiết thực. Tôi không chỉ làm việc cho có, đi làm buổi sáng và trở về nhà sau khi buổi tập kết thúc. Tôi muốn đón nhận thách thức và chịu trách nhiệm giúp cầu thủ trẻ tiến bộ hơn và sau cùng đột phá vào đội một.

Tôi thích áp lực kiểu như vậy. Tôi đã thành công với Ajax – không làm trợ lý nhưng vẫn có mặt trên sân tập – và tôi tin tưởng nó sẽ hiệu quả với mọi câu lạc bộ lớn ở châu Âu. Tôi thực sự ngạc nhiên khi không nhiều trong số câu lạc bộ lớn làm việc này. Ai cũng thấy hầu hết các câu lạc bộ đều đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống đào tạo trẻ. Mọi thứ đều tốt đẹp nhưng quan trọng là những gì xảy ra với cầu thủ sau khi rời học viện.

Đào tạo cầu thủ cây nhà lá vườn là một lợi thế cạnh tranh rất lớn, vì không giống như những người được mua về, bọn họ không phải điều chỉnh để thích nghi với câu lạc bộ mới, một đất nước mới. Các cầu thủ luôn cảm thấy thoải mái và sẵn sàng ngay khi bạn cần.

FIFA từng thảo luận về quy tắc “sáu và năm”, tức mỗi câu lạc bộ cần ít nhất năm cầu thủ tự đào tạo trong đội hình. Có thể quy tắc này sẽ thành hiện thực trong tương lai. Tuy nhiên tôi vẫn ý thực được việc một khi câu lạc bộ có nhiều tiền, lựa chọn đầu tiên luôn là mua – và mua lớn – hơn là đầu tư vào những người trẻ. Điều này thật đáng tiếc.

Đó là một trong những khác biệt giữa vai trò cầu thủ và vai trò huấn luyện viên. Triết lý huấn luyện của tôi dựa trên sự nghiệp và cuộc đời đã qua, nhưng những gì tôi quyết định tôi đã thực hiện với Arsenal đều dựa trên khao khát thành công. Nếu chúng tôi thấy còn thiếu điều gì, chúng tôi muốn thay đổi ngay lập tức.

Tuy nhiên vào thời đó, chúng tôi đã không đủ tiền để mua những cầu thủ đắt giá. Tôi đoán Arsenal ngày nay cũng vậy. Họ không thể ký hợp đồng với những cầu thủ giỏi ở mọi vị trí, dù họ vẫn đang sở hữu nhiều tài năng sáng giá. Họ buộc phải sáng tạo để thành công và ở điểm này, tôi thấy câu lạc bộ có vẻ đang vực dậy một lần nữa. Tôi nghĩ nếu người hâm mộ có thể nhìn thấy sự tiến bộ, họ sẽ không ngại sự chờ đợi.

Bản thân các câu lạc bộ cũng cần sự kiên nhẫn, không chỉ Arsenal mà bất kỳ ai cũng vậy, nếu như bạn không thể chi nhiều tiền thì cần phải kiên nhẫn để hoàn thiện một thứ gì đó lớn lao. Nếu chỉ cán đích ở vị trí thứ tám, bạn sẽ rất khó để chiêu mộ được những cầu thủ ở tầm cỡ Thierry Henry hay Robert Pires. Bạn phải dấn thân làm điều gì đó khác biệt, có thể phụ thuộc đôi chút vào nhà quản lý bóng đá, triết lý và phong cách chơi bóng của ông ấy – và từ đây, xây dựng lại bản sắc.

Một phần của công cuộc tái sinh là giúp những cầu thủ có sẵn tiến bộ hơn. Có rất nhiều nhà quản lý trong bóng đá tin rằng họ có thể giúp cầu thủ thay đổi từ 40 đến 50% nhưng tôi không tin vào điều đó. Tôi nghĩ, ngay cả với những cầu thủ nhỏ tuổi, bạn chỉ có thể thay đổi họ ở một khía cạnh nhỏ – nhưng như vậy là đủ, đặc biệt trong thế giới bóng đá đỉnh cao.

Hầu hết mọi người đều chỉ nhìn vào cầu thủ ngày nay và trầm trồ ‘ồ kỹ thuật tốt quá’ hoặc ‘cậu ấy tập luyện rất chăm chỉ’, nhưng sự thật bóng đá còn đòi hỏi nhiều điều hơn thế – tôi đã biết điều đó từ khi còn là một cậu bé ở Ajax, dưới sự chỉ bảo của Cruyff. Ông ấy luôn đòi hỏi rất cao và tôi cảm thấy việc truyền dạy lại là hết sức quan trọng.

Ở Ajax, chúng tôi hiểu một cầu thủ được xây dựng từ bốn yếu tố: chiến thuật, kỹ thuật, thể chất và tinh thần. Nếu bạn muốn trở thành cầu thủ chuyên nghiệp, bạn phải làm sao để bốn yếu tố này đạt trình độ cực kỳ cao, nếu không bạn sẽ không thể vượt lên.

Huấn luyện viên có thể giúp một cầu thủ trẻ hoàn thiện dựa trên bốn yếu tố này, đưa nó vào các buổi tập. Ví dụ như nếu một cầu thủ có vấn đề với trọng tài, thì trên sân tập, bạn phải nói rằng mọi người đều có thể phạm lỗi với cậu ta còn cậu ta sẽ chẳng được hưởng quả phạt nào nữa. Phải chuẩn bị cho cậu ta tinh thần đối phó với những điều như vậy.

Đó cũng là những gì đã xảy ra với tôi. Cruyff muốn tôi cứng rắn hơn. Khi còn chơi bóng ở cấp độ trẻ, tôi đột nhiên bị giáng xuống tập với đội thấp hơn. Các huấn luyện viên muốn khơi gợi sự phản kháng từ tôi. Họ không cho tôi đứng làm tường trong các tình huống chống sút phạt vì muốn tôi giao tiếp với thủ môn nhiều hơn. Và khi tôi thi đấu ngoài cánh, huấn luyện viên đã giao nhiều vị trí khác nhau để tôi chiêm nghiệm sự ảnh hưởng từ vị trí tôi ưa thích nhất.

Điều này không nhất thiết nhắm đến việc cải thiện điểm yếu kém nhất của cầu thủ mà là giúp họ thử nghiệm bản thân. Đôi khi các cầu thủ phải tự tư duy – nhưng có phải ai cũng tự làm được đâu?

Ngày nay, việc huấn luyện dù ở cấp độ nào đi nữa cũng chặt chẽ hơn thời của tôi rất nhiều. Tôi không biết chính xác ở Anh như thế nào nhưng ở Hà Lan, mọi thứ đều sắp đặt dành cho trẻ em – sân cỏ nhân tạo, huấn luyện viên khắp mọi nơi và rất nhiều chương trình tập luyện đa dạng để tham gia. Lũ trẻ được dạy nhiều hơn, và có vẻ điều này khiến cho sự sáng tạo giảm đi đôi chút. Đôi khi xem một trận đấu bóng đá trẻ, bạn sẽ nhìn thấy những gì tôi gọi là huấn luyện viên PlayStation – họ điều khiển còn các cầu thủ răm rắp làm theo, không nghĩ ngợi nhiều.

Bạn chỉ có những cầu thủ giỏi nếu như để cho họ sáng tạo, nhưng khi bước qua tuổi mười tám, các cầu thủ sẽ không còn cơ hội. Thời gian duy nhất họ trao đổi với huấn luyện viên là thời gian họ ra sân. Tôi nghĩ nếu so với thời tôi với thế hệ bây giờ, các cầu thủ trẻ mất khoảng 15-20 giờ chơi bóng mỗi tuần. Con số này tương đối nhiều. Các huấn luyện phải cố gắng khơi gợi sự sáng tạo bằng cách khác, để cầu thủ trẻ hiểu được nó quan trọng đến mức nào.

Trong khoảnh khắc nổi tiếng nhất sự nghiệp của mình, tôi đã sử dụng động tác chân, sự thăng bằng và kỹ thuật cá nhân. Tất cả những điều đó ai cũng có thể học; chúng chỉ là thứ công cụ khi bạn cần tới, nhưng sự sáng tạo là khi tôi biết khi nào phải sử dụng công cụ nào.

Tôi đã trau dồi cách chạm bóng và kỹ thuật cá nhân bằng cách đá một quả bóng vào tường hàng trăm lần, kiểm soát nó và lặp lại liên tục, từ hàng trăm trận đấu diễn ra mỗi buổi tối; từ đường phố cho đến các mặt sân đầy sỏi, ở đâu cũng được. Ngay cả tại Ajax, tôi vẫn có bài tập chuyền bóng và sút bóng trước khi bước vào một trận đấu.

Nhưng đó là chuyện của thế hệ tôi và thế hệ đi trước. Chúng tôi chỉ ra ngoài đường và quần thảo với quả bóng cho đến khi mệt nhoài. Giờ đây, cuộc sống còn rất nhiều thứ khác hấp dẫn – điện thoại di động, trò chơi điện tử và nhiều thứ khác nữa – bọn trẻ không còn ra ngoài nhiều như trước.

Đó không phải sự khác biệt duy nhất. Đã 14 năm từ khi tôi ngừng thi đấu, bóng đá đã thay đổi rất nhiều. Bên ngoài, mọi thứ đều phát triển ở quy mô to lớn hơn – tiền bạc, độ phủ sóng, truyền thông xã hội. Còn trên sân, trận đấu diễn ra nhanh hơn ở thời tôi một chút.

Nhưng có một điều không thay đổi – bạn có thể nhìn thấy những đội như Liverpool hay Manchester City đang theo đuổi một triết lý riêng và gặt hái thành công với nó. Các đội bóng khác thì vẫn cố gắng để bắt kịp.

Một trong những thay đổi lớn nhất là việc sử dụng số liệu thống kê và cách chúng được sử dụng để giải thích liệu một cầu thủ có giỏi hay không. Một lần nữa, điều này minh chứng mọi lĩnh vực đều phát triển.

Khi tôi còn thi đấu, các chỉ số đều rất cơ bản và tôi không đoái hoài gì đến chúng trong một thời gian dài, cho đến khi Arsene thảo luận với tôi – khi đó tôi đã ngoài 30: ‘Số liệu thống kê cho thấy hiệu quả của anh giảm bớt sau 60-70 phút thi đấu, đó là lý do tại sao tôi luôn rút anh khỏi sân’.

Tôi nói: ‘Được rồi thưa sếp, nhưng số liệu thống kê của sếp đâu cho thấy dù chỉ đá 80%, em vẫn có thể thực hiện những đường chuyền nguy hiểm trước khung thành’. Tôi luôn gọi nó pre-assist (đường chuyền trước tình huống kiến tạo) – khoảnh khắc chia cắt hàng thủ đối phương rồi dẫn đến bàn thắng nhưng không phải đường chuyền cuối cùng.

Tất nhiên, bạn có thể rút điều gì đó từ các con số thống kê – thường là dữ liệu vật lý như khoảng cách di chuyển trong trận hoặc những thứ tương tự – nhưng lý tưởng nhất là bạn kết hợp được thông số đó với sự nhạy bén và kỹ thuật của cầu thủ. Điều này dường như vẫn hết sức khó khăn dù bóng đá đã phát triển rất nhiều.

Với một số cầu thủ, các con số thống kê không sinh ra để đánh giá họ. Ví dụ như Roberto Firmino của Liverpool. Bạn phải tự quan sát để biết anh ta quan trọng đến mức nào với đội bóng của mình. Tương tự là David Silva, một người mà ngày còn ở Manchester City đã cho thấy sự ảnh hưởng cực lớn thông qua tỷ lệ chuyền bóng và cách cậu ấy thiết lập nhịp độ trận đấu.

Số liệu thống kê là một cách để nhìn vào trận đấu nhưng nó không phải cách duy nhất. Tôi vẫn nghĩ đôi mắt sẽ đưa quyết định rõ ràng hơn về một số điều nhất định và sau đó, số liệu thống kê sẽ chứng minh bạn đúng hay sai. Một ngày nào đó, có lẽ bạn sẽ có mọi thông số bạn cần nhưng hiện tại thì tôi biết chính xác mình thích xem cầu thủ nào nhất.

Khi nghe tin Kevin De Bruyne giành danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất năm của Hiệp hội cầu thủ chuyên nghiệp trao tặng, tôi đã có cảm giác nhẹ nhõm. Cậu ấy đã chơi xuất sắc trong nhiều năm liên tục mà không nhận được sự công nhận cá nhân xứng đáng. Bây giờ thì cậu ấy đã có.

Tôi thực sự thích xem De Bruyne thi đấu và đã theo dõi suốt trong thời gian dài. Tôi nhớ lần đầu tiên gặp anh ấy, khi tôi cùng Ajax đối đầu với Wolfsburg trong trận giao hữu tiền mùa giải: cậu ấy vào sân trong hiệp hai, toát ra sự tự tin và ung dung khi cầm bóng, bên cạnh tầm nhìn bao quát trận đấu. Cậu ấy có thể nhìn thấy mọi thứ, khắp mọi nơi, dù cho đứng ở vị trí nào đi nữa. Đó dĩ nhiên là điều tôi cực kỳ đánh giá cao.

De Bruyne đưa đội bóng của mình tiến lên phía trước cũng như sở hữu kỹ thuật điêu luyện. Nếu bạn làm những gì tôi vừa nói ở phần đầu – tập luyện và tập luyện từ khi còn trẻ – thì những gì cậu ấy làm được, bạn cũng làm được. Đôi khi trong các trận đấu ở Premier League, tôi phát hiện những cầu thủ phải nhìn vào bóng trong mỗi lần chạm.

Những cầu thủ giỏi, ý tôi là những người giỏi nhất, luôn biết bóng ở đâu. Họ không cần phải nhìn vào bóng – thay vào đó, họ nhìn vào không gian. Không gian là thứ quan trọng nhất trong bóng đá. Tôi nghĩ họ có khả năng làm được nếu như thuở nhỏ, họ chơi bóng đủ nhiều. Tôi đã trải qua những điều như vậy và đó sẽ là lời khuyên của tôi dành cho cầu thủ trẻ ngày nay: luyện tập, luyện tập và luyện tập.

Tôi luôn nghĩ mình có thể tiến bộ hơn, và bạn cũng vậy. Là một huấn luyện viên, tôi không ngừng học hỏi, tiếp thu những ý tưởng mới, quan sát và nhìn ra những thứ có thể tạo nên sự khác biệt cho tôi và người khác.

>> Xem thêm: Keohay – Kèo nhà cái bóng đá trực tuyến hôm nay

Bài viết cùng chuyên mục